Jurisprudentie

Onderwerp	Datum uitspraak	Uitspraak	Essentie uitspraak
Aanwijzing	12-01-22	Sloop lederwaren-warenfabriek Oss	Na een principeverzoek tot sloop en nieuwbouw heeft het college een lederwarenfabriek als gemeentelijk monument aangewezen. De rechtbank oordeelt dat het college in redelijkheid het algemene belang van aanwijzing als monument heeft mogen laten prevaleren boven de (financiële) belangen van de eigenaar/ontwikkelaar.
	12-01-22	Verbouwing boerderij Ouder-Amstel	De herstel- en onderhoudskosten vallen als gevolg van de monumentale status bijna € 80.000 duurder uit. Dit bedrag is niet zodanig hoog dat de gemeente om die reden niet tot aanwijzing zou mogen overgaan.
Beschermde status	03-08-05	Victoria Hotel Amsterdam	Zaken die op grond van artikel 3:4 van het BW onderdeel uitmaken van de hoofdzaak of daarmee zodanig zijn verbonden dat zij daarvan niet kunnen worden afgescheiden zonder dat beschadiging van betekenis wordt toegebracht aan een der zaken, worden hetzelfde beschermd als het monument waartoe zij behoren. Dat niet alle onroerende delen van het interieur in de redengevende beschrijving zijn vermeld maakt dat niet anders.
	03-09-08	Van Houten panden	Een onroerend monument kan slechts als geheel op de monumentenlijst worden geplaatst. De bescherming richt zich niet alleen op de in het register omschreven onderdelen van de (historische) gevelhals, maar op het pand als geheel. In het concrete geval is nieuwbouw met hergebruik van de top van de gevel terecht omdat er geen monumentale waarden worden aangetast.
	12-12-12	Berging Blaricum	Niet het kadastrale perceel is grondslag voor de bescherming van wat zich daarop bevindt. Beschermd is slechts datgene wat als bouwkundige en functionele onlosmakelijke zelfstandige eenheid is genoemd in de redengevende omschrijving. Berging staat vrij en is geen onlosmakelijke eenheid met het monument.
	22-10-14	Groenstrook Old Putten Elburg	Bij het verlenen van een omgevingsvergunning is de redengevende omschrijving bij de aanwijzing tot beschermd monument van belang. Een open zichtlijn die daar niet in is vermeld behoeft in het concrete geval geen bescherming.
	02-09-16	KRO-geluidsstudio	De gemeente heeft in redelijkheid kunnen concluderen dat het belang van de ontwikkelaar zwaarder weegt dan het algemeen belang van behoud van een deel van het rijksmonument. Sloop van een deel van het rijksmonument betekent niet zonder meer dat overige delen hun status verliezen.
	06-09-17	Monument-light Groningen	Met de gemeentelijke aanwijzing tot een “monument-light” werd beoogd alleen de buitenzijde vanaf de straatzijde te beschermen. De gemeentelijke erfgoedverordening 2010 biedt daarvoor geen mogelijkheid. De rechtsgevolgen van het vernietigde aanwijzingsbesluit (m.n. de aanwijzing als gewoon gemeentelijk monument) hadden niet in stand mogen blijven. Lees meer
	04-07-18	Fort Rozeboom Weesp	Het gebruik als particuliere tuin van onderdelen van het rijksmonument is het verstoren, wijzigen of ontsieren van een beschermd monument waarvoor een omgevingsvergunning is vereist. Dat anderen dat al eerder als tuin gebruikten maakt dat niet anders.
	05-08-20	Interieur Leidsekade Amsterdam	Het interieur van panden is niet beschermd als deze niet als (rijks- of gemeentelijk) monument zijn aangewezen. Voor het interieur is het niet relevant dat de panden liggen in een in het bestemmingsplan aangewezen gebied met de bestemming “waarde-cultuurhistorie” met de hoogste beschermingscategorie.
	03-11-21	Flentroporgel Leeuwenbergh Utrecht	Het orgel heeft geen bouwkundige of historische relatie met het monument. In 2010 is het orgel toegevoegd aan de redengevende omschrijving van het rijksmonument. Daarmee valt het onder de beschermende werking van de Erfgoedwet.
	05-10-22	Dakkapellen rijksmonument Arnhem	Een (rijks)monument verdraagt in algemene zin best een enkele ingreep of toevoeging in het dakvlak, maar in dit geval zijn het er te veel. De verschillende kleine dakvlakken worden onaanvaardbaar aangetast door de ingrepen/toevoegingen.
	26-10-22	Villabouw beschermd stadsgezicht Hilversum	Een kantoorpand in een beschermd stadsgezicht wordt vervangen door 3 villa’s. De voorziene bebouwing neemt het uitzicht vanaf de openbare weg op een rijksmonument beperkt weg. Er bestaat geen blijvend recht op een vrij uitzicht.
Bescherming tegen sloop	15-01-14	Karakteristieke schoorsteen Venlo	Toetsingscriteria van art 2.16 Wabo zijn niet uitputtend. Karakteristieke gebouwen kunnen worden beschermd via een vergunningvereiste in het bestemmingsplan.
	19-12-14	Sankt Ludwig Roerdalen 2014	Een sloopvergunning kan worden verleend als de belangen van de aanvrager, afgewogen tegen de belangen van het beschermde monument, in redelijkheid dienen te prevaleren. De kosten van herbestemming of hergebruik van het monument zijn in dit geval te hoog om een alternatief gebruik door derden of hergebruik door Meru mogelijk te maken.
	01-02-21	Theehuisje Hilversum	Sloop van een gemeentelijk monument is, na weging van de belangen van de eigenaar tegenover de belangen van verzoeker, geoorloofd. Er wordt door de voorzieningenrechter niet getwijfeld aan de rechtmatigheid van de omgevingsvergunning voor de sloop en de bouw van het nieuwe paviljoen. Dat in een beschermd dorpsgezicht wordt gesloopt doet hier niet aan af.
Dwangsom	17-11-21	Omschrijving dwangsom Leiden	Foto’s van hoe de kozijnen van het beeldbepalende gebouw er uit hebben gezien zijn niet voldoende duidelijk en concreet. Het is volgens de voorzieningenrechter niet duidelijk welke herstelmaatregelen moeten worden genomen.
	30-04-14	Dwangsom Maastricht	De toezichthouder heeft zijn bevindingen dat niet aan de last onder dwangsom werd voldaan dezelfde dag op schrift gesteld. Deze rapportage voldeed aan de eisen en het college hoefde de overtreding niet met foto’s te onderbouwen.
Gebruiksmogelijkheden	29-05-20	Fort aan den Ham Uitgeest	Een lichte horecafunctie is verenigbaar met de huidige uitstraling en de eenheid met het fort. Dat ook een andere invulling van de gebruiksmogelijkheden denkbaar is, betekent op zichzelf niet dat de gemeente daarmee rekening had moeten houden.
	23-04-21	Stolpboerderij Beemster	Er is sprake van strijdig gebruik van een monumentale schuur voor bewoning. De gemeente heeft foto’s getoond waarvan onvoldoende kon worden vastgesteld wanneer ze zijn gemaakt. Daarnaast is onvoldoende onderbouwd dat de monumentale waarden zouden zijn aangetast. Schorsing van de last tot verwijderen van de huisraad tot na de beslissing op bezwaar.
Handhaving	19-09-17	Verbouwing Bungehuis	Ontwikkelaar mag van de voorzieningenrechter doorgaan met verbouwing Rijksmonument in afwachting van de behandeling van haar hoger beroep tegen de vernietigde vergunning. Rekening is gehouden met: 1. ernstige financiële gevolgen bij het stil komen liggen van de bouwwerkzaamheden, 2. bereidheid van ontwikkelaar de werkzaamheden ongedaan te maken als haar hoger beroep wordt verworpen en 3. geen wijzigingen (meer) nodig zijn van het monumentale interieur.
	28-06-17	Jugendstil plafond Den Haag	Het zonder vergunning aanbrengen van een plafondverlaging onder een jugendstil-plafond mag niet. Problemen met de verhuurbaarheid vanwege de aard van de afbeeldingen en de hoge restauratiekosten van het originele plafond zijn hier niet doorslaggevend.
	24-10-18	Garage en erfafscheiding Wageningen	Dat de originele bouwmaterialen niet meer aanwezig zijn leidt niet tot de conclusie dat geen belang meer bestaat bij herstel van het gemeentelijk monument. Dat het ensemble vanaf de weg niet zichtbaar zou zijn, leidt evenmin tot die conclusie.
	13-05-19	Kerkgebouw Deventer	Gemeente kon bouwstop voor betonvloer over tegelmozaïek naar redelijkheid opleggen, omdat daarmee was begonnen met vergunningplichtige bouwwerkzaamheden. De beoordeling van de waarde van de mozaïekvloer is aan de gemeente en niet aan initiatiefnemer.
	13-04-22	Bouwstop synagoge Hattum	Het inpandig verwijderen van een vloer en het aanleggen van een riolering in een rijksmonument is terecht stilgelegd. Ten tijde van de aanvang van de werkzaamheden stond niet vast dat de vloer geen waarde zou hebben.
Onderhoudsplicht/verwaarlozing	24-12-08	Schuur Tubbergen	Dat handhavend optreden mogelijk ernstige financiële gevolgen heeft voor degene, ten laste van wie wordt gehandhaafd, is geen reden voor het oordeel dat dit onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen belangen.
	01-02-12	Sankt Ludwig Roerdalen 2012	Het college is bevoegd op grond van de Monumentenwet (nu art 2.1. Wabo) handhavend op te treden tegen de gebreken die los van de sloop zijn ontstaan waardoor het monument in gevaar wordt gebracht (passief verwaarlozen). Aangezien de maatregelen alleen bedoeld waren om te voorkomen dat het complex in gevaar wordt gebracht konden deze in redelijkheid worden opgelegd.
	20-03-13	Kleiwarenfabriek Rijnwoude	De stelling dat het complex niet te behouden is, of er geen mogelijkheid is voor een reële alternatieve bestemming, kan geen rol spelen bij de vraag of verweerder een last onder dwangsom heeft kunnen opleggen.
	20-08-14	Vereniging voor Stadsschoon Wageningen	De last sluit niet aan op de in het besluit gegeven motivering, omdat het niet mogelijk is de in de last vermelde maatregelen uit te voeren zonder dat veel ingrijpender maatregelen worden getroffen. Het dak kan niet worden gerepareerd zonder het hele pand aan te pakken.
	14-06-17	Lomahuis Heerlen	De algehele staat van het onderhoud aan het rijksmonument is slecht. Dit betekent dat sprake is van overtreding van de instandhoudingsplicht in art 9 Erfgoedwet en art 11 Monumentenwet. Er is ook sprake van overtreding van artikel 2.6 Bouwbesluit, omdat het houtwerk niet alleen geen wind en vocht mag doorlaten, maar ook niet (gedeeltelijk) verrot mag zijn.
	07-02-18	Groen plastic Wierden	Voorzieningenrechter spreekt uit dat met het aanbrengen van plastic op het verwaarloosde rijksmonument is gehandeld in strijd met de Wabo. Ook met het plaatsen van een legale dakbedekking kan worden voorkomen dat het rijksmonument wordt blootgesteld aan regen en wind.
	07-06-18	Eemlandia Bunschoten	Voorzieningenrechter geeft aan dat vandalisme en mogelijk toekomstige verkoop van het monument geen afbreuk doen aan de instandhoudingsplicht van de eigenaar. Afsluitende beglazing en schilderwerk zijn nodig voor instandhouding van het monument.
	12-09-19	Boerderij Ronde Venen	Dat de gemeente jarenlang heeft gewacht met het handhavend optreden, doet niet af aan de onderhoudsverplichting van de eigenaar. Voldoende is gemotiveerd dat het nalaten van onderhoud heeft geleid tot de slechte staat van de boerderij. Het beroep tegen de last tot herstelwerkzaamheden is ongegrond.
	20-12-19	Badpaviljoen Hindelopen	Het achteraf legaliseren van de werkzaamheden is volgens de rechtbank, mede gelet op de ernstige aantasting van het rijksmonument en de negatieve adviezen van 2 deskundige instanties, niet mogelijk. Het betrof o.m. werkzaamheden aan een origineel blikken plafond, vervangen van kozijnen en entreedeur en het schilderen van de betonconstructie.
Onderhoud/vergunningvrij	15-08-18	Sexmuseum Amsterdam	Het aanbrengen van lichtlijnen op een rijksmonument valt niet onder gewoon onderhoud als bedoeld in art 3a, bijlage II van het Bor. Dat er reeds gevelverlichting met een soortgelijke vorm aanwezig was doet daar niet aan af. De werkzaamheden zijn niet vergunningvrij.
Onderzoek	31-01-18	Gezamenlijke fundering Amsterdam	Als voorlopige voorziening stelt de rechtbank dat een eigenaar voorlopig nog niet de fundering van zijn monument mag laten herstellen. Onvoldoende is gebleken van deugdelijk onderzoek naar de belendende panden en daarmee de belangen van monumentenzorg op grond van art. 2.15 van de Wabo. Eerst moet zekerheid bestaan op basis van funderingsinspecties van de VVE of de bouwmuren niet gemeenschappelijk zijn met de buurpanden.
Strafrecht	28-06-21	Onderhoudsplicht woonhuis Wageningen	Een stichting had na een brand verzuimd een rijksmonument te onderhouden. De strafrechter heeft de bestuurder van de stichting schuldig bevonden aan het onthouden van noodzakelijk onderhoud, maar er wordt in het specifieke geval geen straf of maatregel opgelegd.
Vergunningvrij bouwen	17-04-14	Tuinhuisje IJsselstein	Onderdelen bij een monument zijn slechts beschermd, als bouwkundige en functionele onlosmakelijke zelfstandige eenheid in de redengevende omschrijving is vermeld. Het tuinhuisje, tot de oprichting waarvan het bouwplan strekt, is een bijbehorend bouwwerk bij de op het perceel aanwezige woning.
	25-03-20	Dakkapellen Vijfheerenlanden	Een schuur die in hetzelfde bouwvlak als een Rijksmonument staat en functioneel verbonden is, valt onder de beschermde status van het rijksmonument. Plaatsing van dakkapellen op de schuur zijn vergunningplichtig.
	17-11-21	Omschrijving dwangsom Leiden	Foto’s van hoe de kozijnen van het beeldbepalende gebouw er uit hebben gezien zijn niet voldoende duidelijk en concreet. Het is volgens de voorzieningenrechter niet duidelijk welke herstelmaatregelen moeten worden genomen.
Verstoren	23-09-09	Hobbyruimte Amsterdam-Noord	Onder het verstoren als bedoeld in de Monumentenwet (nu 2.1 Wabo) wordt visueel verstoren niet begrepen. Voor het bouwen van de hobbyruimte is geen vergunning vereist.
Vertrouwensbeginsel	28-08-20	Sloop bunker Amstelveen	De aanwijzing van een bunker tot gemeentelijk monument betekent niet dat gebruik of uiterlijk niet mag worden gewijzigd. Een beroep op het vertrouwensbeginsel faalt omdat er geen expliciete toezeggingen zijn gedaan dat de bunker nooit meer zal worden gebruikt.
Welstands- en monumentenadvies	24-01-21	Wooneenheden Maastricht	Bezwaar van een buurman tegen de bouw van 8 wooneenheden in een monumentaal pand. Volgens de voorzieningenrechter mag doorslaggevende betekenis worden toegekend aan het advies van de welstands-/monumentencommissie. Dat is anders als een ander deskundige persoon of instantie of gemotiveerd aanvoert dat het advies in strijd is met de criteria die in de verordening staan.
	06-10-21	Dak-airco’s Prinseneiland Amsterdam	Airco’s op een dakterras verstoren, volgens het advies van de commissie Ruimtelijke Kwaliteit, het monumentale, van de openbare weg zichtbare, daklandschap. Het college van BenW heeft in redelijkheid de afwijking van het bestemmingsplan voor de airco’s kunnen weigeren.
	31-08-22	Verduurzaming Haarlemmerpoort	Terecht is overwogen dat dit bouwplan met duurzaamheidsaspecten maatwerk vergt. Ondanks dat de warmtepompen op grotere afstand zichtbaar zijn is geen sprake van onevenredige aantasting van het daklandschap.