Logo Monumententoezicht Logo Erm 0toezichtsrapportage

Natuursteen

Juridische toets

Vervangen van natuursteen onderdelen is vergunningsplichtig. Kleine reparaties zijn vergunningsvrij

Toelichting

Als richtlijn kan worden aangehouden dat reparaties per gevel tot ca 4 dm³ vergunningsvrij zijn. Wanneer er meer dan 4 dm³ van een natuurstenen onderdelen wordt aangevuld of vervangen is er geen sprake meer van een kleine reparatie.

Actie bij ontbreken van vereiste vergunning:

Zijn de werkzaamheden in uitvoering?
Ja
Stilleggen en legalisatieonderzoek. Legaliseerbaar?
Ja
Actie:

nieuwe vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Herstelbaar?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Actie:

proces verbaal

Nee
al uitgevoerd, legalisatieonderzoek. Herstelbaar?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Is er een alternatieve oplossing?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Actie:

Proces Verbaal

Restauratietechnische toets

Bij grotere reparatievlakken moet in principe een nieuw stuk natuursteen van dezelfde soort worden ingeschoten. Een reparatiemortel is dan niet toegestaan.

Toelichting

Als richtlijn kan worden genomen dat reparaties tot 3 dm³ met een mortel mogen worden uitgevoerd.
Eenzelfde soort natuursteen is de meest duurzame oplossing die qua kleur en textuur op de lange termijn zowel technisch als visueel het beste aansluit. Grotere oppervlakken mortel kunnen door veroudering afsteken tegen hun omgeving wat ontsierend werkt. Het kan zijn dat een natuursteensoort niet meer voorhanden is. In overleg met een specialist kan eventueel een andere natuursteensoort worden toegepast. Het toe te passen natuursteen moet qua hardheid, porositeit en kleur verenigbaar zijn met het bestaande werk.

Twee ingeschoten stukken natuusrteen van eenzelfde soort
Het ingeschoten natuursteen wijkt sterk af van de omgeving. Naast onsierend kan de omgeving hierdoor beschadigen

Actie bij afwijking

Werkzaamheden laten onderbreken.

Is de ingebrachte reparatiemortel eenvoudig zonder schade aan het bestaande muurwerk te verwijderen?
Nee
Actie:

Stillegging. Legalisatieonderzoek.

Ja
Actie:

Gaat het om enkele reparatieplekken.

Als richtlijn kan minder dan 5 reparatieplekken worden aangehouden

Ja
Actie:

De reparatiemortel laten vervangen door een stuk natuursteen van eenzelfde soort.

Nee
Actie:

Stillegging. Legalisatieonderzoek

Reparatiemortels moeten qua vochthuishouding, structuur, kleur en oppervlakteafwerking aansluiten bij het bestaande natuursteenen aangebracht worden op een gezonde ondergrond.

Toelichting

Mortels die qua hardheid en vochthuishouding afwijken kunnen het omliggende muurwerk beschadigen. Daarnaast kan de reparatie los raken. Afwijkingen van kleur en/of textuur zijn ontsierend. Metselmortels zijn niet geschikt voor reparatie

Actie bij afwijking

Is alleen de kleur niet in orde en sluit de samenstelling en oppervlakte afwerking wel aan bij het bestaande werk?
Ja
Actie:

Laat de gerepareerde delen patineren. Bij meerdere reparaties, vraag een proef alvorens toestemming te geven de rest van de reparaties te behandelen. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stilleging. Legalisatieonderzoek. Wanneer het nog maar enkele reparaties zijn van een grotere serie vul dan nee in voor deze vraag.

Nee
Is de ingebrachte reparatiemortel eenvoudig zonder schade aan het bestaande muurwerk te verwijderen?
Nee
Actie:

Stillegging. Legalisatieonderzoek.

Ja
Gaat het om enkele reparatieplekken?

Als richtlijn kan minder dan 5 reparatieplekken worden aangehouden

Ja
Actie:

De reparatiemortel laten vervangen door een mortel die beter aansluit bij het bestaande natuursteen en/of de bestaande kleur en afwerking. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stilleging. Legalisatieonderzoek.

Nee
Actie:

Stillegging. Legalisatieonderzoek

Een in te schieten stuk natuursteen moet eenzelfde steensoort zijn als bestaand met eenzelfde oppervlakte afwerking.

Toelichting

Natuursteen soorten die qua hardheid en waterdoorlatendheid afwijken kunnen het omliggende muurwerk beschadigen. Daarnaast kan de reparatie los raken. Afwijkingen van kleur en/of textuur zijn ontsierend. Het kan zijn dat een natuursteensoort niet meer voorhanden is. In overleg met een specialist kan eventueel een andere natuursteensoort worden toegepast. Het toe te passen natuursteen moet qua hardheid, porositeit en kleur verenigbaar zijn met het bestaande werk.

Actie bij afwijking

Wijkt alleen de oppervlakte afwerking af en is het stuk ingeschoten natuursteen hetzelfde als bestaand?
Ja
Actie:

Laat het ingeschoten stuk natuursteen eenzelfde oppervlakte behandeling krijgen als bestaand. Indien dit niet mogelijk is, vul nee in voor deze vraag.

Nee
Is het ingeschoten stuk natuursteen eenvoudig zonder schade aan het bestaande muurwerk te verwijderen?
Nee
Actie:

Stillegging. Legalisatieonderzoek.

Ja
Gaat het om enkele reparatieplekken?
Als richtlijn kan minder dan 5 reparatieplekken worden aangehouden
Ja
Actie:

De ingeschoten stukken laten vervangen door een stuk dat aansluit bij het bestaande natuursteen en/of de bestaande afwerking. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stilleging. legalisatieonderzoek.

Nee
Actie:

Stillegging. Legalisatieonderzoek.

Epoxyharslijmen zijn alleen voor kleine verticale scheuren toegestaan.

Toelichting

Wanneer een scheur kleiner is dan 1,2 mm is er sprake van een kleine scheur.
Indien het bij horizontale scheuren toegepast zou worden vormt de reparatie een waterwerende laag wat kan leiden tot vorstschade of verwering.

Actie bij afwijking

Een andere reparatietechniek verlangen. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stilleging. legalisatieonderzoek.

Het toepassen van steenverstevigers is niet toegestaan.

Toelichting

De laag is niet te verwijderen zonder schade en dient in verband met verwering na circa acht jaar opnieuw aangebracht te worden waardoor de textuur van het natuursteen volledig verloren gaat. Indien de laag gaat verweren en er vocht achter de verstevigingslaag komt, kan door vorst of afschilfering ernstige schade ontstaan.

Actie bij afwijking

Is de hoeveelheid behandeld natuursteen klein en is de afwerklaag nog niet uitgehard?
Ja
Actie:

Stillegging. Aansturen op verwijdering stenenversteviger. Fabrikant product direct informeren naar verwijderingsmethode.

Nee
Actie:

Stillegging. Legalisatieonderzoek.

Aanwijzing

Voor meer info zie het informatieblad van de RCE: Natuursteen in Nederland, Verwering van natuursteen in het exterieur en Natuursteen: de steenkeuze in de restauratiepraktijk