Logo Monumententoezicht Logo Erm 0toezichtsrapportage

Juridische toets

Het geheel of een aanzienlijk deel vervangen van een pannendak is vergunningsplichtig

Toelichting

Als richtlijn kan worden aangehouden dat vervangen tot 25% van de pannen van het totale dak tot een maximum van 25 m², vergunningsvrij is.
Ook vergunningsvrije werkzaamheden moeten voldoen aan de onder Restauratietechnische toets geformuleerde minimale kwaliteitscriteria. Tegen excessen kan worden opgetreden op basis van het algemene beschermingsartikel (artikel 11, lid 1 Mw).

Actie bij ontbreken van vereiste vergunning:

Zijn de werkzaamheden in uitvoering?
Ja
Stilleggen en legalisatieonderzoek. Legaliseerbaar?
Ja
Actie:

nieuwe vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Herstelbaar?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Actie:

proces verbaal

Nee
al uitgevoerd, legalisatieonderzoek. Herstelbaar?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Is er een alternatieve oplossing?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Actie:

Proces Verbaal

Het volledig afnemen van een dakvlak, ook met als doel de pannen opnieuw aan te brengen, is vergunningsplichtig

Toelichting

Bij het afnemen is de kans op verlies en beschadiging van pannen aanwezig. Verder moet gekeken worden hoe het dak aansluit op bijvoorbeeld gevels en hoe de nokvorsten, hoek- en kilkepers worden gevormd.

Actie bij ontbreken van vereiste vergunning:

Zijn de werkzaamheden in uitvoering?
Ja
Stilleggen en legalisatieonderzoek. Legaliseerbaar?
Ja
Actie:

nieuwe vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Herstelbaar?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Actie:

proces verbaal

Nee
al uitgevoerd, legalisatieonderzoek. Herstelbaar?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Is er een alternatieve oplossing?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Actie:

Proces Verbaal

Het wijzigen van de aansluitingen van het dak is vergunningsplichtig

Toelichting

Het aanbrengen van bijvoorbeeld een verholen goot in plaats van een loodaansluiting op de gevel of dakkapel is een verandering die het aanzicht ongewenst kan wijzigen.

Actie bij ontbreken van vereiste vergunning:

Zijn de werkzaamheden in uitvoering?
Ja
Stilleggen en legalisatieonderzoek. Legaliseerbaar?
Ja
Actie:

nieuwe vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Herstelbaar?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Actie:

proces verbaal

Nee
al uitgevoerd, legalisatieonderzoek. Herstelbaar?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Is er een alternatieve oplossing?
Ja
Actie:

vergunning aanvragen en/of bestuursrechtelijke sancties

Nee
Actie:

Proces Verbaal

Restauratietechnische toets

Bij vervanging moet er eenzelfde type en kleur pan en vorsten op het dak als bestaand

Toelichting

Met een afwijkende pan wijzigt het beeld en het karakter van het dak. Het wijzigen kan een aantasting vormen van de monumentale waarden. Bij het volledig vervangen van het pannendak is het aan te bevelen een aantal oorspronkelijke onderdelen op het werk te bewaren om een vergelijk te hebben met de nieuwe onderdelen.

Actie bij afwijking

Is een aanzienlijk deel van het dak opnieuw gedekt?
Als richtlijn kan worden aangehouden dat 25% van de pannen of meer dan 25 m², een aanzienlijk deel is.
Ja
Actie:

Stillegging. Legalisatie onderzoek

Nee
Actie:

Verlangen dat er een pan die aansluit bij de bestaande pannen wordt toegepast. Deze laten bemonsteren. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatie onderzoek.

De nok en hoekkeper moeten op eenzelfde wijze als bestaand worden afgedekt

Toelichting

Met een wijziging van de afdekking van een keper, bijvoorbeeld vorstpannen in plaats van lood, wijzigt het beeld en het karakter van het dak. Het wijzigen kan een aantasting vormen van de monumentale waarden.

Actie bij afwijking

Is een aanzienlijk deel nokvorst of hoekkeper opnieuw gedekt?
Als richtlijn kan worden meer dan 5 strekkende meter
Ja
Actie:

Stillegging. Legalisatie onderzoek

Nee
Actie:

De afdekking laten verwijderen en een afdekking als bestaand laten aanbrengen. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatie onderzoek

Voor het aansmeren van oud Hollandse pannen, de nok- en hoekkepervorsten mag alleen (gewapende)kalkspecie worden toegepast. Het gebruik van cement of flexibele kante en klare dakmortels zijn niet toegestaan

Toelichting

De hechting van cement aan de pannen is te sterk. In tegenstelling tot bij kalkspecie kunnen de met cement aangesmeerde pannen niet meer worden afgenomen en hergebruikt. Traditioneel werden de specie van vorsten versterkt met varkens of koeienhaar. Tegenwoordig gebeurt dit met alkalibestendige vezeltjes (12 mm). Voor de mortel zou de volgende samenstelling (in volumedelen) kunnen worden gehanteerd: 1,25 hydraulische kalk NHL 3,5 en 2,5 zand of 1,00 steenkalk - 0,25 hoogovencement - 2,5 zand.
Kant en klare dakmortels hebben een totaal andere uitstraling en zijn ontsierend.

Actie bij afwijking

Is de toegepaste mortel nog eenvoudig te verwijderen?
Ja
De cementmortel onmiddellijk laten verwijderen. Bij de toepassing van flexibele dakmortels: is een aanzienlijk deel van de vorst en/of het dak al aangesmeerd?
Richtlijn: Als richtlijn kan worden worden aangehouden dat meer dan 5 strekkende meter of 25% van de pannen of meer dan 25 m², een aanzienlijk deel is? Ja
Actie:

Stillegging. Legalisatie onderzoek

Nee
Actie:

De flexibele dakmortel laten verwijderen en een traditionele kalkmortel verlangen. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatie onderzoek

Nee
Actie:

Stillegging. Legalisatie onderzoek

Bij het aansmeren van de pannen of vorsten met kalkspecie moet uitdroging van de mortel worden voorkomen door regelmatig bevochtigen en/of af te dekken

Toelichting

Wanneer water aan de verse mortel wordt ontrokken hard deze niet goed uit (verbranden) en is de hechting slecht.

Actie bij afwijking

Het verse werk laten bevochtigen. Bij zonnige en/of winderige dagen laten afdekken. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging. Legalisatie onderzoek

Het is niet toegestaan kalkspecie aan te brengen in een periode waarin vorst kan optreden

Toelichting

Het risico bestaat dat het water in de kalkmortel bevries waardoor de aansmering kapot wordt gedrukt.

Actie bij afwijking

Werkzaamheden laten onderbreken en laten uitstellen tot een periode met minimaal 3 weken geen kans op vorst. Indien hier geen gehoor aan wordt gegeven: stillegging.

Aanwijzing

Bij het afnemen van de pannen dienen deze gesorteerd te worden en de bruikbare exempla­ren, te worden hergebruikt. De voorkeur gaat uit na een tweede hands oude pan in plaats van een nieuwe industrieel vervaardigde pan. Het verdient de aanbeveling zowel de bestaande pannen als de nieuwe pannen bij elkaar te leggen. Bij veel materiaalverlies is het raadzaam met de overgebleven goede pannen één dakvlak te dekken. Verder is het aanbevelenswaardig onder oud-hollandse pannen een dampdoorlatende folie aan te brengen. Een folie met μd-waarden < 0.2 met klasse W1 is damp open.
Het is sterk aan te bevelen panhaken toe te passen geschikt voor het betreffende type pannen die vervaardigd zijn van roestvaststaal. Gegalvaniseerde panhaken zijn af te raden. Voor bijna alle soorten dakpannen zijn panhaken beschikbaar. Bij oude stempelperspannen kan de zijsluiting zodanig afwijken zodat geen goede panhaak beschikbaar is. Dan kan een zogenaamde ‘allepanshaak’ worden toegepast. Voor de Hollandse pannen zijn zowel haken als klemmen beschikbaar.
Voor meer informatie zie de Uitvoeringsrichtlijn Historisch pannendak URL 4014